Czym jest zespół jelita nadwrażliwego?
Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) to przewlekłe schorzenie przewodu pokarmowego, które charakteryzuje się nawracającym bólem brzucha min. 1 dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące, który związany jest z (min. 2 z poniższych podpunktów):
-
Wypróżnieniem
-
Zmianą częstości wypróżnień
-
Zmianą konsystencji stolca.
Powyższe kryteria powinny być spełnione przez ostatnie 3 miesiące przy wystąpieniu objawów minimum 6 miesięcy przez rozpoznaniem. Wyróżnia się 4 postaci IBS: zaparciową, biegunkową, mieszaną oraz niesklasyfikowaną.
Postacie zespołu jelita nadwrażliwego
Jeżeli >25% stolców stanowią stolce uformowane podobnie jak na ilustracji (odpowiedni nr), prawdopodobnie jest to:
- Nr 1 i 2 – postać zaparciowa
- Nr 6 i 7 – postać biegunkowa
- Nr 1 i 2 oraz 6 i 7 stanowią po >25% stolców (każde) – postać mieszana
- Pozostałe ilustracje – postać niesklasyfikowana
Leczenie zespołu jelita nadwrażliwego
Niestety, na ten moment nie istnieje leczenie przyczynowe IBS. Podstawą jest dobry kontakt między lekarzem a chorym. Przydatna okazać się może również pomoc psychologiczna. Nieodłączną część stanowi zmiana stylu życia, tj.:
- Aktywność fizyczna – np. w formie spacerów, jazdy na rowerze, pływania, tańca czy innej
ulubionej czynności - Dbanie o odpowiednią higienę snu
- Obniżenie poziomu stresu
Dieta w zespole jelita nadwrażliwego
Według aktualnych doniesień naukowych, dietą wpływającą pozytywnie na redukcję objawów pochodzących z przewodu pokarmowego u pacjentów z IBS jest dieta LOW-FODMAP (FODMAP – fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole – substancje, które łatwo fermentują w jelitach). Obejmuje ona 3 etapy, a głównym celem jest identyfikacja i ograniczenie spożycia produktów wywołujących przykre dolegliwości. Wprowadzanie tej diety powinno odbywać się pod okiem doświadczonego dietetyka.
Dieta LOW-FODMAP
Wyróżnia się 3 etapy diety LOW-FODMAP:
- Redukcja – czasowa redukcja spożycia produktów zawierających duże ilości FODMAP’s na okres 2-6
tygodni – zamiana tych produktów na te ubogie w FODMAP’s - Reintrodukcja – stopniowe, powolne wprowadzanie wcześniej wyeliminowanych produktów i
obserwacja reakcji organizmu; ten etap powinien trwać ok. 8-12 tygodni; ważne, aby w
początkowym okresie tego etapu dany produkt był źródłem tylko jednego FODMAP’u - Personalizacja – dieta z eliminacją produktów, które w 2. etapie przyczyniały się do powstawania
różnych dolegliwości pochodzących z przewodu pokarmowego.
Wybrane zalecenia w IBS z dominującą biegunką
- Ograniczenie spożycia błonnika pokarmowego – np. surowych warzyw, orzechów, pestek, niektórych owoców – np. truskawek
- Spożywanie czarnej herbaty – wykazuje działanie zapierające
- Włączenie do diety takich produktów jak: kakao, czekolada gorzka, cukier, ryż biały, mąka ziemniaczana, gotowane ziemniaki, gotowana marchew, jaja na twardo, galaretki – zarówno owocowe jak i mięsne
- Odpowiednie nawodnienie – w związku ze wzmożoną utratą wody. W przypadku bardzo nasilonych biegunek można przygotować też napój elektrolitowy
Wybrane zalecenia w IBS z dominującymi zaparciami
- Dbanie o odpowiednią podaż płynów – a w szczególności wody mineralnej
- Zwiększenie udziału błonnika pokarmowego w diecie – w postaci orzechów, pestek, warzyw (najlepiej w postaci surowej), kaszy gryczanej, chleba orkiszowego na zakwasie, owoców (np. pomarańcze)
- Zwiększenie udziału tłuszczu w diecie – np. oleju rzepakowego, oliwy z oliwek
- Ograniczenie produktów zapierających – np. biały ryż, gotowana marchew, kakao, czarna herbata
- Zwiększenie poziomu aktywności fizycznej
Adrych K. Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych. Forum Medycyny Rodzinnej. 2018; 12(6): 224-233