Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) to przewlekłe schorzenie przewodu pokarmowego, które charakteryzuje się nawracającym bólem brzucha min. 1 dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące, który związany jest z (min. 2 z poniższych podpunktów):
Wypróżnieniem
Zmianą częstości wypróżnień
Zmianą konsystencji stolca.
Powyższe kryteria powinny być spełnione przez ostatnie 3 miesiące przy wystąpieniu objawów minimum 6 miesięcy przed rozpoznaniem. Wyróżnia się 4 postaci IBS: zaparciową, biegunkową, mieszaną oraz niesklasyfikowaną.
Postacie zespołu jelita nadwrażliwego
Jeżeli >25% stolców stanowią stolce uformowane podobnie jak na ilustracji (odpowiedni nr), prawdopodobnie jest to:
Nr 1 i 2 – postać zaparciowa
Nr 6 i 7 – postać biegunkowa
Nr 1 i 2 oraz 6 i 7 stanowią po >25% stolców (każde) – postać mieszana
Pozostałe ilustracje – postać niesklasyfikowana
Leczenie zespołu jelita nadwrażliwego
Niestety, na ten moment nie istnieje leczenie przyczynowe IBS. Podstawą jest dobry kontakt między lekarzem a chorym. Przydatna okazać się może również pomoc psychologiczna.
Nieodłączną część stanowi zmiana stylu życia, tj.:
Aktywność fizyczna – np. w formie spacerów, jazdy na rowerze, pływania, tańca czy innej ulubionej czynności
Dbanie o odpowiednią higienę snu
Obniżenie poziomu stresu
Dieta przy zespole jelita drażliwego
Według aktualnych doniesień naukowych, dietą wpływającą pozytywnie na redukcję objawów pochodzących z przewodu pokarmowego u pacjentów z IBS jest dieta LOW-FODMAP (FODMAP – fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole – substancje, które łatwo fermentują w jelitach). Obejmuje ona 3 etapy, a głównym celem jest identyfikacja i ograniczenie spożycia produktów wywołujących przykre dolegliwości. Wprowadzanie tej diety powinno odbywać się pod okiem doświadczonego dietetyka.
Dieta LOW-FODMAP - dieta na zespół jelita drażliwego
Wyróżnia się 3 etapy diety LOW-FODMAP:
Redukcja – czasowa redukcja spożycia produktów zawierających duże ilości FODMAP’s na okres 2-6 tygodni – zamiana tych produktów na te ubogie w FODMAP’s
Reintrodukcja – stopniowe, powolne wprowadzanie wcześniej wyeliminowanych produktów i obserwacja reakcji organizmu; ten etap powinien trwać ok. 8-12 tygodni; ważne, aby w początkowym okresie tego etapu dany produkt był źródłem tylko jednego FODMAP’u
Personalizacja – dieta z eliminacją produktów, które w 2. etapie przyczyniały się do powstawania różnych dolegliwości pochodzących z przewodu pokarmowego.
Zespół jelita drażliwego z dominującą biegunką - dieta
Ograniczenie spożycia błonnika pokarmowego – np. surowych warzyw, orzechów, pestek, niektórych owoców – np. truskawek
Spożywanie czarnej herbaty – wykazuje działanie zapierające
Włączenie do diety takich produktów jak: kakao, czekolada gorzka, cukier, ryż biały, mąka ziemniaczana, gotowane ziemniaki, gotowana marchew, jaja na twardo, galaretki – zarówno owocowe jak i mięsne
Odpowiednie nawodnienie – w związku ze wzmożoną utratą wody. W przypadku bardzo nasilonych biegunek można przygotować też napój elektrolitowy
Zespół jelita drażliwego z dominującymi zaparciami - dieta
Dbanie o odpowiednią podaż płynów – a w szczególności wody mineralnej
Zwiększenie udziału błonnika pokarmowego w diecie – w postaci orzechów, pestek, warzyw (najlepiej w postaci surowej), kaszy gryczanej, chleba orkiszowego na zakwasie, owoców (np. pomarańcze)
Zwiększenie udziału tłuszczu w diecie – np. oleju rzepakowego, oliwy z oliwek
W przypadku osób z zespołem jelita drażliwego starających się o potomstwo należy rozważyć, czy w związku z objawami tej choroby nie dochodzi do pojawienia się zbyt dużych restrykcji dietetycznych w jadłospisie, co niesie za sobą ryzyko niedoborów żywieniowych. Te są niebezpieczne przy staraniach o dziecko – mogą utrudniać zajście w ciążę czy przyczynić się do powstawania wad u dziecka. Dlatego w okresie przed staraniami o dziecko i w czasie należy szczególnie zadbać o wysoką odżywczość diety, łącząc to z zaleceniami dietetycznymi dla osoby z IBS. Istotne jest również zadbanie o mikrobiom jelitowy. Dotyczy to nie tylko kobiet, ale również i mężczyzn. Warto w takich przypadkach skorzystać z pomocy dietetyka klinicznego.
Zespół jelita drażliwego w ciąży
Objawy zespołu jelita drażliwego mogą być mylone z tymi ciążowymi. Jednak każdą nieprawidłowość należy zgłosić lekarzowi, który postawi odpowiednią diagnozę. W przypadku pacjentki z zespołem jelita drażliwego należy dbać o jej komfort, zmniejszenie nasilenia objawów i przede wszystkim o wysoką odżywczość diety i odpowiednie spożycie energii, aspekty szczególnie ważne w diecie kobiety ciężarnej.